Open Brief aan Sabam: Portretrecht Erven Boon




Geachte Heer/Mevrouw,

Gezien het hoogdringende karakter van de kwestie en de relevantie voor een groot aantal auteurs – leden en vennoten van Sabam -, willen wij er met deze Open Brief bij Sabam op aandringen, dat er met bekwame spoed volledige klaarheid zou worden gegeven rond het thema van en de tarieven voor “het portretrecht” in het algemeen, en dat van de erven Boon in het bijzonder.

Inderdaad moeten wij betreuren dat twee van onze producties als gevolg van het inroepen van dit portretrecht in de problemen zijn gekomen. Het gaat om twee “onafhankelijke” producties, die  zonder enige steun of subsidies van het officiële “Boon!2012”-programma van de stad Aalst, in een “Boon-Apart” programma werden gerealiseerd: “Proficiat Louis! 100 virtuele verjaardagswensen voor Louis Paul Boon” en  “Elpee Boon”. Deze laatste productie bestaat uit een liederencyclus van Rudi De Smet, geïnspireerd door leven en werk van Louis Paul Boon, maar zonder gebruik te maken van teksten of zinnen uit zijn werk, en zal binnenkort op cd worden uitgebracht. De werken werden geproduceerd in een samenwerkingsverband van vzw de Scriptomanen, de afdeling Literaire Creatie van de Academie voor Podiumkunsten in Aalst, het Aalsters Literair BonTgenootschap, auteur Rudi de Smet (lid van Sabam, vzw de Scriptomanen en het ALB) en Patrick Bernauw (auteur, vennoot van Sabam, voorzitter van vzw de Scriptomanen, leerkracht literaire creatie aan de Academie en lid van het ALB). De verdere productie en promotie van deze initiatieven komen nu zwaar onder druk te staan.

Oorspronkelijk kwamen de eerste veertig afleveringen van de reeks “Proficiat Louis!” (zie www.sterke-verhalen.blogspot.com)  tot stand met de stilzwijgende toestemming van de erven Boon: zij leverden zelf 5 bijdragen en kregen een aantal filmpjes in hoge resolutie toegestuurd. Toen de Scriptomanen evenwel, samen met het Volks Comité Boon, actie begonnen te voeren tegen de aanwezigheid van een ex-Vlaams Belanger in het beschermcomité Boon!2012, en daarna tegen de onevenwichtige samenstelling van dit comité, werd de stilzwijgende toestemming ingetrokken en moesten de Scriptomanen op vraag van de erven Boon alle clips waarin een foto van Louis Paul Boon werd verwerkt, op non-actief zetten, en dit op straffe van een boete van 250 euro per overtreding. Deze eis was ook van betrekking op de foto die gebruikt werd voor de promotie van “Elpee Boon”, waarbij Rudi De Smet tijdens een concert in het Stedelijk Museum ’t Gasthuys van Aalst, door de organisatoren werd opgesteld voor een grote poster van Louis Paul Boon, waarvan Marianne Vanderauwera vervolgens een foto heeft genomen.  

Wij vermelden dit maar even opdat Sabam zich terdege bewust zou zijn van de context waarin één en ander geïnterpreteerd dient te worden: een aantal auteurs en leden van Sabam – en medewerkers van vzw de Scriptomanen – , maar ook diverse andere auteurs die onafhankelijk werken van het Boon!2012-programma, wordt het nu welhaast onmogelijk gemaakt een artistieke hommage te brengen aan “de grootste Vlaamse schrijver ooit”, vanwege de vaak exorbitante claims die hen mogelijk boven het hoofd hangen, indien zij één of andere foto van Louis Paul Boon zouden gebruiken in hun werk of bij de promotie van hun productie.  

Op de site van het kunstenloket (http://www.kunstenloket.be/advies/auteursrechten-en-naburige-rechten/hoe-zit-het-met-het-portretrecht) is met betrekking tot het portretrecht heel veel informatie te vinden, die het er voor een leek allemaal niet doorzichtiger op maakt.  Hoe interpreteert Sabam bijvoorbeeld volgende zinsnede: "De auteur of de eigenaar van een portret dan wel enige andere persoon die een portret bezit of voorhanden heeft, heeft niet het recht het te reproduceren of aan het publiek mee te delen zonder toestemming van de geportretteerde of, gedurende twintig jaar na zijn overlijden, zonder toestemming van zijn rechtverkrijgenden.”

Sabam werd inmiddels ook gecontacteerd door Hilde Nijs, lid van het Volks Comité Boon, met een aantal vragen die niet sluitend of eenduidig konden beantwoord worden via de telefoon:
1.      Kunnen de erven Boon ook rechten laten gelden op foto’s die niet door de erven Boon zijn genomen?
2.      Kunnen de erven Boon ook rechten laten gelden op een tekening of een schilderij gemaakt naar een foto van Louis Paul Boon, die al of niet door de erven Boon werd genomen, en ook indien de tekening of het schilderij een zeer vrije artistieke interpretatie is van de bewuste foto van Louis Paul Boon die al of niet door de erven Boon werd genomen?
Indien het antwoord op beide vragen “ja” is, kan Sabam ons dan de tarieven meedelen die voor het gebruik van dergelijk materiaal gelden, op radio en televisie, in het theater, in print, digitaal, enz…?

Graag kregen we van Sabam een klaar en duidelijk standpunt te horen in verband met de hier geschetste problematiek, evenals een lijst van de daarmee samenhangende boetes en tarieven voor diverse mogelijke misbruiken, die door leden en vennoten van Sabam zouden kunnen worden begaan in het kader van hun hommages aan Louis Paul Boon, nu het Boonjaar 2012 gisteravond officieel werd geopend.

Ten slotte willen we in deze ook de auteursrechterlijke status nagaan, en het standpunt van Sabam inzake een parodie of persiflage op zekere actuele gebeurtenissen waarin niet een hommage aan Louis Paul Boon, maar aan ene Lodewijk Boonaparte zou behandeld worden, in gedichten, liederen, foto’s, tekeningen en illustraties, video- en audioclips, verhalen en toneel, waarbij de literaire genres van de “parodie” en de “persiflage” worden gebruikt “om te spotten” met personen of toestanden – in dit geval dus allerminst met de persoon van Louis Paul Boon, maar zeer zeker wel met bepaalde gebeurtenissen rond zijn officiële viering. “In grote lijnen is het dus hetzelfde als een satire,” lezen we op Wikipedia over een “parodie” of “persiflage”. “Het verhaal (de tekst of het beeld) wordt op een ironische manier nagedaan. Dit kan zowel op een onschuldige als op een agressieve wijze gebeuren. Het succes van de parodie zal groter zijn naarmate het origineel bekender is en de geparodieerde (uitvergrote) elementen dus herkenbaarder zijn.” - Kan het portretrecht van de erven Boon, of enig ander auteursrecht, ook betrekking hebben op een parodie zoals hier omschreven… en zo ja, in welke mate, en met welke tarieven?

We willen er voor de rest nogmaals op drukken dat zo lang Sabam geen duidelijk standpunt inneemt in deze kwestie, een aantal producties van Sabam leden en vennoten niet verder gezet kunnen worden, of niet kunnen worden gepromoot zoals oorspronkelijk voorzien, of zelfs helemaal niet kunnen worden geproduceerd, omdat de betrokken auteurs volslagen in het ongewisse verkeren met betrekking tot de financiële claims die hen mogelijk boven het hoofd hangen. De Scriptomanen organiseren tijdens de Gentse Feesten, van 14 tot en met 22 juli 2012, het programma “De Bende van de Boonaparten”, dat nú moet voorbereid worden, en waarvoor geen weken meer kan gewacht worden op een klaar en duidelijk antwoord van Sabam.

Met de meeste hoogachting,

Voor vzw de Scriptomanen:
Patrick Bernauw – Marc Borms – Rudi De Smet – Guy Didelez
Voor het Volks Comité Boon:
Filip De Bodt (Herzele) – Didi de Paris (Leuven) – Freek Neirynck (Gent) – Hilde Nijs (Ninove) – Yannick Van der Speeten (Aalst)